Türkiye tarımsal üretimde rekabet gücünü artırmayı planlıyor

 Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali, "Hedefimiz, ülkemizin tarım sektörünü daha da ileriye taşıyarak, hem çiftçilerimizin hem de tüketicilerimizin refahını artırmak, tarımsal ürünlerimizin dünya piyasalarında rekabet gücünü yükseltmek ve Türkiye'yi bu alanda global bir oyuncu yapmaktır" dedi.

'TÜRİB'DE 185 MİLYAR LİRALIK İŞLEM HACMİ KAYDEDİLDİ'

Ali Kırali, Ekonomi Gazetecileri Derneği'nin düzenlediği tarım piyasasında 2023 yılı gerçekleşmeleri ve 2024 yılı beklentileri bilgilendirme toplantısında yaptığı konuşmada, TÜRİB'in 8 Haziran 2018 tarihinde kurulduğunu ve 26 Temmuz 2019 tarihinde ilk gongu çaldıklarını aktardı.

Kayıtlı yatırımcı sayılarının 216 bini aştığını ve bunları ticaret borsaları acentelerinin kaydettiğini belirten Kırali, "Bu yatırımcılar kimler? Piyasanın doğal üyeleri çiftçi, tüccar ve sanayiciler. Bunların yanı sıra herkes yatırımcı olabilir. Bu konuda herhangi bir sınırlama yok. Acentemiz ticaret borsası üzerinden hesap numarası, kimlik bilgileri, cep telefonu dahil sağlanacak bilgi-belgelerle kaydın yapılması yeterli. Böylece ülkemizin dört bir yanında üretilen hububat, bakliyat, yağlı tohum ve diğer türlerdeki 18 farklı ürüne yatırım amaçlı ulaşabiliyorsunuz" ifadeleri kullanıldı.

Kırali, faaliyete geçtiklerinden bu yana TÜRİB’de 185 milyar liralık işlem hacmi kaydedildiğini ve 41 milyon ton ürünün el değiştirdiğinin altını çizerek, "Bu ciddi bir rakam. Ülkemizin dört bir yanında 188 lisanslı depo işletmesi 45 il, 136 ilçe, 263 farklı lokasyonda 10 milyon tonu aşan saklama kapasitesi ile sektöre hizmet vermekte. Buradaki ürünler TÜRİB’de alınıp satılıyor. Bunun nasıl bir büyüklük olduğunu anlatabilmek için ülkemiz hububat rekoltesinin 2023 yılı için 41,5 milyon ton civarında olduğunu düşünürsek, bu rekoltenin dörtte biri TÜRİB’de işleme konu edilebilir durumda. Bu kısa zamanda katettiğimiz çok büyük bir mesafe" açıklamasında bulundu.

'TÜRİB'İN TARIM PİYASASINDAKİ ROLÜ ARTIRILACAK'

Hububat ürünlerinin 2-3 ay içinde hasadı yapılan ancak ertesi hasada kadar 12 ay boyunca tüketilen ürünler olduğunu vurgulayan Kırali, "Bu süre içinde bunların bir yerde depolanması gerekiyor. İklim krizi ve dünyanın tahıl ambarı olarak nitelendirebileceğimiz bölgede yaşanan savaş sonucunda hububat üretimi gittikçe zorlaşan ve pahalılaşan bir emtia grubu haline gelmiştir. Kısacası hububat artık adeta altın değerinde. Bu gittikçe daha zor üretilen ve değeri gittikçe artan ürün grubunu hasat ettikten sonra nerede tutmak istiyoruz? Bir uçta son teknoloji kullanılarak inşa edilen ve içindeki ürünleri minimum fireyle koruyan lisanslı depolar varken, diğer tarafta ürünü toprağa gömmeye kadar varan güvenliği ve şeffaflığı daha düşük pek çok depolama çeşidi mevcut" yorumunu yaptı.

Ali Kırali, TÜRİB olarak, başta TOBB ve ticaret borsaları olmak üzere tarım piyasası ekosistemindeki paydaşların desteği ile ELÜS Piyasası'nın daha da derinleşerek devam etmesi için çalıştıklarını aktardı. TÜRİB’in tarım piyasasındaki rolünün artırılarak tarımsal emtia ticaretinin dijitalleştirilmesi ve ELÜS işlem hacminin artırılarak ürün çeşitliliğinin sağlanması amacıyla 2021 yılında teknolojik dönüşüm ve Ürün Piyasası Aracı Kurumlarının (ÜPAK) işlemlere aracılık edeceği sisteme geçiş projesi TÜRİS’i başlattıklarını anımsatan Kırali, "ÜPAK'ların işlemlere aracılık edeceği sisteme geçişin bu yıl, 2024 yılının ilk yarısında tamamlanması planlanmaktadır. Böylece tarımsal ürünlerin finansallaşması alanında yeni bir dönemi başlatacağız. Buna ilişkin gerekli mevzuat altyapısı 2023 yılı sonunda yayımlanmış olup, 2024 yılında alt düzenlemeler tamamlanacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

'TARIMDA DİJİTAL DÖNÜŞÜME KATKI SAĞLANACAK'

Kırali, devreye alınacak işlem platformu üzerinden vadeli işlem sözleşmelerini işleme açmak için çalışmaların 2024 yılı içerisinde ivme kazanacağını, 2025 yılında vadeli işlem piyasasının devreye alınmasının hedeflendiğini belirtti.

12. Kalkınma Planı'nda (2024-2028) mali piyasalara yönelik politikalar arasında yer alan "ürün ihtisas borsalarının ürün ve hizmet çeşitliliği geliştirilerek, emtia piyasalarında risk yönetimine yönelik rolünün artırılması" politikasına hizmet edeceklerinin altını çizen Kırali, şunları kaydetti: "Tarım ürünlerinin ticaretini ve finansmanını kolaylaştırarak ve emtia piyasalarında risk yönetimi araçlarını geliştirerek tarım sektörünün sürdürülebilir büyümesine katkı sağlayacak projeleri paydaşlarımızla birlikte hayata geçirmiş olacağız. İleri tarihli fiyat oluşumu için TÜRİB Vadeli İşlem Piyasası ile önemli bir fonksiyonu daha yerine getirmiş olacağız. TÜRİS projesi ile Tarım 4.0 ve tarım ekosisteminin dijital dönüşümüne önemli katkılar sağlanacaktır."

'TARIMSAL ÜRÜNLERİMİZİN DÜNYA PİYASASINDAKİ REKABET GÜCÜNÜ ÇOĞALTACAĞIZ'

Kırali, TÜRİB ELÜS Piyasası'nda gerçekleşen işlemlerin güven, serbest rekabet ve istikrar içinde gerçekleşmesinin güvence altına alınması amacıyla çeşitli piyasa izleme ve gözetim faaliyetleri yürütmekte olduklarını kaydetti.

Piyasa izleme ve gözetim faaliyetlerinin yapay zeka destekli bir sisteme geçirilmesi amacıyla, TÜBİTAK 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı kapsamında destek alan bir AR-GE projesi yürütmekte olduklarını belirten Kırali, projeyi 2024 yılında tamamlayıp, devreye alacaklarını aktardı.

TÜRİB Tarımsal Ürün Endeksleri'nin 2023 yılından itibaren finansal enstrüman ihraçlarında karşılaştırma ölçütü olarak kullanılmaya başlandığına işaret eden Kırali, "Endekslerimize ilişkin finansal ürün geliştirilmesi çalışmalarının artırılması için paydaşlarla birlikte çalışmalar yürütülmektedir. Bu finansal ürünler sayesinde yatırımcılar, tarım emtia fiyatlarına doğrudan erişim sağlayan yeni bir yatırım enstrümanına sahip olacaktır. 2023 yılında gerçekleştirilen varlığa dayalı menkul kıymet (VDMK) ihracı gelir hesaplamasında Buğday Ekmeklik endeksimizi gösterge almıştır. Bu ihraç tarım sektörünün gelişimine katkıda bulunurken, nitelikli yatırımcılara alternatif bir yatırım aracı sunmuştur. ELÜS üzerine yatırım fonlarının oluşturulması çalışmalarına da düzenleyici kuruluşlarımızla birlikte sürdürmekteyiz." ifadelerini kullandı.

Geleceğe baktıklarında, TÜRİB'in tarımsal ürünlerin dijitalleşmesi ve finansallaşması alanında lider bir rol oynaması, piyasa şeffaflığını artırarak, gıda güvenliği ve sürdürülebilirlik konularında ülkeye öncülük etmesinin öngörüldüğünü ifade eden Kırali, şu ifadeleri kullandı: "Hedefimiz, ülkemizin tarım sektörünü daha da ileriye taşıyarak, hem çiftçilerimizin hem de tüketicilerimizin refahını artırmak, tarımsal ürünlerimizin dünya piyasalarında rekabet gücünü yükseltmek ve Türkiye'yi bu alanda global bir oyuncu yapmaktır. Türkiye’nin tarım alanında ürün ihtisas borsası kurarak buna verdiği önem ortada, bunun bilincinde ve sorumluluğunda misyonumuzu yerine getirmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz."